''Μαθησιακές δυσκολίες και ο ρόλος του λογοθεραπευτή''

Mαθησιακές δυσκολίες ορίζονται τα κάθε είδους προβλήματα που οδηγούν σε σχολική υποεπίδοση ή αποτυχία και ιδιαίτερα όταν υπάρχουν επιβαρυντικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει το μαθητή σε ανασφάλεια, σε εγκατάλειψη της προσπάθειας για μάθηση, σε απογοήτευση γονιών και εκπαιδευτικών, σε απόρριψη του μαθητή, σε τροφοδότηση διαφόρων προβλημάτων με ποικίλα συμπτώματα, που οδηγούν σε μεγαλύτερη απόρριψη του παιδιού από τους γονείς του και το εκπαιδευτικό σύστημα και τελικά σε περισσότερες μαθησιακές δυσκολίες. 

Οι δυσκολίες εμφανίζονται στον τομέα της ανάγνωσης, γραφής-ορθογραφίας και των μαθηματικών. Παρόλα αυτά, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν κανονική φοίτηση, παρακολουθούν το πρόγραμμα της τάξης τους και δεν κατατάσσονται στα «άτομα με ειδικές ανάγκες», δεν παρουσιάζουν δηλαδή, συγκεκριμένα και σοβαρά νοητικά ψυχολογικά ή σωματικά προβλήματα.

Χαρακτηριστικά των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες

Γενικά χαρακτηριστικά

• Φτωχή μνήμη

• Δυσκολεύονται στη συγκέντρωση
• Δυσκολεύονται στο συντονισμού των χεριών
• Δυσκολεύονται να μάθουν το αλφάβητο
• Δυσκολεύονται στην εκμάθηση της ώρας και στο διαχωρισμό ‘δεξί – αριστερό’
• Παρουσιάζουν γενική καθυστέρηση στο λόγο

Χαρακτηριστικά στην ανάγνωση:

·        Παραλείπουν λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις σε ένα κείμενο.

·        Δεν έχουν ρυθμό στην ανάγνωση και είναι μονότονοι.

·        Συγχέουν τα γράμματα που μοιάζουν οπτικά.

·        Παραλείπουν τα σημεία στίξης.

·        Αντιστρέφουν ή αλλάζουν την σειρά των γραμμάτων σε λέξεις.

·        Μαντεύουν λέξεις παρασυρόμενα από κάποια γνωστή τους συλλαβή.

·        Στην κατανόηση κειμένου εμφανίζουν δυσκολίες.

·        Εάν δεν τους παρασχεθεί κάποιο ειδικό πρόγραμμα στην ανάγνωση, παρουσιάζουν κομπιάσματα και συλλαβισμό.

Χαρακτηριστικά στην γραφή και την ορθογραφία:

·        Παραλείπουν γράμματα ή συλλαβές ή και λέξεις. (π.χ. λιμνάκι αντί λιμανάκι)

·        Προσθέτουν συλλαβές ή λέξεις εκεί που δεν χρειάζεται.

·        Δεν τονίζουν τις λέξεις ή τονίζουν σε λάθος συλλαβή.

·        Αντικαθιστούν γράμματα σε λέξεις λόγω της ακουστικής σύγχυσης (π.χ. βούμε αντί δούμε)

·        Τοποθετούν κεφαλαία εκεί που δεν χρειάζονται ή δεν τα χρησιμοποιούν καθόλου.

·        Γράφουν προτάσεις χωρίς δομή και δεν αφήνουν κενά μεταξύ των λέξεων.

·        Το λεξιλόγιο στον γραπτό λόγο είναι περιορισμένο.

·        Στον γραπτό αυθόρμητο λόγο οι ιδέες τους είναι περιορισμένες

·        Η γραφή τους είναι δυσανάγνωστη.

·        Κάνουν σημαντικά ορθογραφικά λάθη (π.χ. πρέπη αντί πρέπει)

Χαρακτηριστικά στα μαθηματικά:

·        Δεν θυμούνται τα σύμβολα και τα πρόσημα (+,-,/,*)

·        Δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι ζητάει ένα πρόβλημα

·        Δυσκολεύονται να θυμηθούν τη σειρά των βημάτων που απαιτούνται για να γίνει μια πράξη

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή

Ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες, το οποίο εντοπίζεται εγκαίρως μπορεί να βοηθηθεί σημαντικά γιατί παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα εξέλιξη του παιδιού σε μορφωτικό αλλά και ψυχολογικό επίπεδο.

Η θεραπεία επικεντρώνεται στις συγκεκριμένες δυσκολίες κάθε παιδιού, δίνοντάς του τρόπους και εργαλεία ώστε να τις ξεπερνά και αρχίζει να βελτιώνεται σημαντικά. Ο λογοθεραπευτής:

·        καλύπτει βασικά μαθησιακά ελλείμματα των παιδιών λαμβάνοντας υπόψη τα δυνατά και αδύνατα σημεία

·        στις μικρότερες ηλικίες στόχος είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων που αφορούν την ανάγνωση, τη γραφή και την κατανόηση βασικών αριθμητικών εννοιών

·        σε μεγαλύτερες τάξεις βαρύτητα δίνεται στη νοηματική και σημασιολογική επεξεργασία κειμένων, οργάνωση και μεταφορά πληροφοριών σε γραπτό ή προφορικό επίπεδο

·        ενημερώνει το δάσκαλο σχετικά με ιδιαίτερα γνωστικά χαρακτηριστικά του παιδιού

·        συνεργάζεται με το γονέα σε θέματα μελέτης και οργάνωσης

ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

΄Η ΜΗΤΕΡΑ ΜΟΥ ΛΕΕΙ...ΔΕΝ ΠΕΙΡΑΖΕΙ...ΕΝΑ ΒΗΜΑ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ...ΟΜΩΣ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΖΗΤΑΕΙ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ...
ΝΙΩΘΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΞΥΠΝΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΘΗΤΕΣ ΜΟΥ...'

Η εξέλιξη των παιδιών.....

Ηλικία 3-6 μηνών

• Σηκώνει το κεφάλι όταν είναι μπρούμυτα
• Παράγει ήχους με το στόμα του
• Ησυχάζει όταν του μιλάμε
• Πιάνει αντικείμενα που του βάζουμε στο χέρι
• Αρχίζει να χτυπάει αντικείμενα με το χέρι του
• Γυρίζει από μπρούμυτα, ανάσκελα

6-9 μηνών

• Κάθεται χωρίς υποστήριξη
• Στηρίζεται όρθιο στα έπιπλα
• Μιμείται ήχους όπως 'μα μα' και παλαμάκια
• Του αρέσει να ρίχνει κάτω αντικείμενα και να τα πιάνει
• Λέει πολλούς διαφορετικούς ήχους
• Γυρνάει να δει από που ακούγονται νέοι ήχοι
• Προσπαθεί να σας τραβήξει την προσοχή με ήχους, φθόγγους
• Αντιδρά στις φωνές
• Γελάει, μουρμουρίζει με οικεία πρόσωπα

1 έτους

• Σηκώνεται όρθιο και στηριζόμενο, μετακινείται από έπιπλο σε έπιπλο
• Αρχίζει να ονομάζει 'μαμά', 'μπαμπά' τους γονείς του και λέει 2-3 λέξεις ακόμη
• Τρώει με τα χέρια στέρεες τροφές
• Ακολουθεί απλές οδηγίες 'φέρε μου τη μπάλα΄
• Δείχνει γνωστά αντικείμενα όταν ρωτούν πού είναι αυτά
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί κουτάλι
• Αναγνωρίζει το όνομά του

1-2 ετών

• Περπατάει σταθερά και τρέχει
• Μπορεί να σπρώχνει, να τραβάει και να σηκώνει
• Ονομάζει ορισμένα αντικείμενα και χρησιμοποιεί 10-20λέξεις, ανάμεσά τους και ονόματα
• Μπορεί να δείχνει απλές εικόνες
• Φέρνει ένα αντικείμενο όταν το ζητήσετε
• Μπορεί να διακρίνει διαφορετικούς ήχους μεταξύ τους
• Συνδυάζει δύο λέξεις ΄μαμά άτά' 'μπαμπά μπουμ'
• Μιμείται πιο καθαρά φθόγγους και λέξεις
• Μπορεί να ονομάσει περισσότερα από τρία μέρη του σώματος και να τα αναγνωρίζει
• Φέρνει αντικείμενο από άλλο μέρος του σπιτιού αν του ζητηθεί
• Κάνει 'γεια σου' με το χέρι
• Μιμείται κινήσεις που γίνονται στο σπίτι 'να καθαρίσει με πανάκι'
• Φτιάχνει πύργο

2-3 ετών

• Ανεβαίνει και κατεβαίνει σκάλες
• Κάνει απλές προτάσεις
• Γνωρίζει χρώματα
• Επαναλαμβάνει ήχους που ακούει
• Αντιγράφει κύκλο ή κάνει γραμμές
• Μπορεί να τραγουδήσει
• Ρωτάει συνέχεια 'γιατί'
• Κατανοεί 2 εντολές 'πάρε τη μπάλα και φέρε την εδώ'

3-4 ετών

• Κάνει σωστή χρήση των αντικειμένων
• Αρχίζει να κάνει ερωτήσεις, να χρησιμοποιεί προτάσεις με τρεις έως πέντε λέξεις
• Του αρέσει να παίρνει ρόλους στο παιχνίδι
• Το λεξιλόγιό του πρέπει να περιλαμβάνει πάνω από 100 λέξεις
• Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό και προθέσεις
• Αναγνωρίζει τουλάχιστον τέσσερα βασικά χρώματα 'κόκκινο,μπλε, κίτρινο,πράσινο'
• Ακολουθεί σύνθετες εντολές
• Διατητρεί την προσοχή του σε κάτι τουλάχιστον 10 λεπτά
• Κάνει ερωτήσεις για να διατυπώσει τις σκέψεις του

4-5 ετών

• Συμμετέχει στο πλύσιμο των δοντιών
• Τρώει ανεξάρτητο
• Αντιγράφει σταυρό
• Συνθέτει παζλ
• Μιμείται
• Χρησιμοποεί πλούσιο λεξιλόγιο, 1500 λέξεων
• Η πρσοχή του διατηρείται σε μια δραστηριότητα για 15 λεπτά τουλάχιστον
• Χρησιμοποιεί ερωτηματικές αντωνυμίες 'ποιος και γιατί'
• Χρησιμοποιεί προτάεις με 4-5 λέξεις

5-6 ετών

• Επαναλαμβάνει τμήματα γνωστής ιστορίας
• Συνεργάζεται στο παιχνίδι με άλλα παιδιά
• Ντύνεται μόνο του
• Διηγείται περιστατικά της ζωής του στους γονείς του
• Κατανοεί χρονικές έννοιες 'πρωί, μεσημέρι,βράδυ,χθες,αύριο'
• Μετράει έως το 10
• Ονομάζει δεξί - αριστερό
• Αντιγράφει σχήματα, αριθμούς, γράμματα, σύμβολα
• Η ομιλία του είναι πλήρως κατανοητή

Ποιος ο ρόλος του λογοθεραπευτή;

Ο λογοθεραπευτής ή λογοπεδικός καλείται να δουλέψει με άτομα που χρίζουν προσσέγγιση για την καλύτερη αντιμετώπιση της κάθε περίπτωσης.Καλείται να δομήσει το καταλληλότερο θεραπευτικό πρόγραμμα ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού-ατόμου,τη διαταραχή, την  πολυπλοκότητά της και την ηλικία.Απαιτείται συνεργασία με το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον σε προσωπικό και εμπιστευτικό επίπεδο.Για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας χρειάζεται επιμονή και υπομονή.
Οι διαταραχές που μπορεί να αντιμετωπίσει ο λογοθεραπευτής είναι:

•  καθυστέρηση λόγου
• διαταραχές ροής ομιλίας(τραυλισμός)
• διαταραχές άρθρωσης(δυσαρθρία,δυσπραξία)
• μαθησιακές δυσκολίες
• δυσλεξία
• αφασία
• διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές(αυτισμός,νοητική στέρηση)
• διαταραχές κατάποσης
• βαρηκο'ί'α-κώφωση
• νευρολογικές παθήσεις(εγκεφαλική παράλυση,εγκεφαλικές κακώσεις)

Στόχος της λογοθεραπείας είναι η μεγιστοποίηση των ικανοτήτων του ατόμου για την επαναφορά της αυτοεκτίμησής του,την επικοινωνία και των ικανοτήτων έκφρασης και κατανόησης λόγου. 

Τι είναι η λογοθεραπεία;

Η λογοθεραπεία είναι ένας επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με το λόγο. Υπάρχουν δύο είδη λόγου:ο γραπτός καο ο προφορικός.
Σκοπός της λογοθεραπείας είναι η πρόληψη, η θεραπεία και η αποκατάσταση των διαταραχών λόγου.
Στα πλαίσια μιας κοινωνίας που η γλώσσα είναι βασικό στοιχείο επικοινωνίας μεταξύ των μελών της, έκφρασης αναγκών και επιθυμιών η λογοθεραπεία καλείται να αντιμετωπίσει προβλήματα λόγου,ομιλίας και φωνής για να μην οδηγείται κανείς στην κοινωνική απομόνωση.
Η πρόληψη στην επιστήμη της λογοθεραπείας σημαίνει τον εντοπισμό των διαταραχών λόγου και επικοινωνίας για να αποφευχθούν προβλήματα που μπορεί να αναπτυχθούν αν το πρόβλημα συνεχιστεί.