ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΑΝΑΚΛΗΣΗΣ ΛΕΞΕΩΝ

Υπάρχουν στιγμές που όλοι οι άνθρωποι απλώς δεν μπορούμε να θυμηθούμε την λέξη που μέχρι πριν κλάσματα δευτερολέπτου ήταν στο μυαλό μας. Είναι πραγματικά αρκετά βασανιστικό καθώς παλεύουμε με τη μνήμη μας, που μοιάζει να μην μας επιτρέπει την πρόσβαση στην λέξη. Αυτό συμβαίνει πάντα με λέξεις που γνωρίζουμε και έχουμε χρησιμοποιήσει στο παρελθόν, ωστόσο δεν μπορούμε προσωρινά να ανακαλέσουμε ακριβώς εκείνη την στιγμή που τις χρειαζόμαστε.

 Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε πως ένα παιδί που δυσκολεύεται να απαντήσει άμεσα σε μία ερώτηση, δεν γνωρίζει την απάντηση. Ωστόσο, υπάρχει η πιθανότητα να μην μπορεί να ανακαλέσει τη λέξη, που είναι γνωστή για εκείνο, παρόλο που την έχει χρησιμοποιήσει και κατανοεί τη σημασιολογία της. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι ακόμα κι αν ένα παιδί έχει τη σημασιολογική απεικόνιση μιας λέξης και την έχει αποθηκεύσει με τα σημασιολογικά, συντακτικά και φωνολογικά χαρακτηριστικά της, μπορεί να μην είναι σε θέση να την ανακαλέσει στην αυθόρμητη ομιλία.

"Εεεεε, να. Αυτό. Το τέτοιο. Εδώ το'χω! Τώρα το σκεφτόμουν. Θα σκάσω αν δεν το θυμηθώ."

Συνήθως αποτελεί σύμπτωμα ή χαρακτηριστικό νευρολογικών διαταραχών (αφασία, άνοια, όγκοι του εγκεφάλου, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις) αλλά μπορεί να συνοδεύει και διαταραχές λόγου της παιδικής ηλικίας (ειδική γλωσσική διαταραχή, τραυλισμό, απραξία ομιλίας), ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχές στην ανάγνωση και διάσπαση προσοχής με/ή χωρίς υπερκινητικότητα. 

Ένα άτομο με διαταραχή κατονομασίας παρουσιάζει συχνά πολλές από τις παρακάτω συμπεριφορές: 

• Δυσκολεύεται να θυμηθεί ονόματα ανθρώπων, τόπων ή αντικειμένων.
• Αντί για την λέξη δίνει την λειτουργία της "κόβουμε" αντί για ψαλίδι.
• Περιγράφει την λέξη "το ψηλό κτίριο με τα διαμερίσματα" αντί για πολυκατοικία.
• Χρησιμοποιεί λέξεις (ή ψευδολέξεις-λέξεις χωρίς νόημα) που μοιάζουν ηχητικά με την ζητούμενη "ράμπα" αντί για λάμπα, "νοίχος" αντί για τοίχος.
• Χρησιμοποιεί αόριστες λέξεις συχνά "το αυτό", "τέτοιο", "εκείνο", "το πώς-το-λένε".
• Λέει τη λάθος λέξη και διορθώνει τον εαυτό του.
• Κάνει μεγάλες παύσεις όταν προσπαθεί να θυμηθεί "Πάρε την............μπάλα".
• Επαναλαμβάνει λέξεις και φράσεις όταν εκφράζει εμπειρίες "ήμαστε,...ήμαστε στο σπίτι.
• Χρησιμοποιεί χειρονομίες και νοήματα που δείχνουν εκνευρισμό.
• Χρησιμοποιεί διάφορες λέξεις στο λόγο του όταν προσπαθεί να θυμηθεί "εεεεε..., τοοοο.... νησί".
• Δηλώνει ότι γνωρίζει την λέξη αλλά δεν τη θυμάται.
   
  [λίστα βασισμένη στη Word Finding Referral Checklist της Diane German, PhD]
   
   

• Μονολεκτικό επίπεδο. πχ. Στην κατονομασία εικόνας «Τι είναι αυτό;» Απάντηση: «Είναι το….εεε… πως το λένε…»
• Στο πλαίσιο ενός διαλόγου. π.χ. «Όταν φύγουμε από το σχολείο, θα πάμε στο…..το ξέρω.. το ξέρω… (μανάβικο)».
• Σε ακολουθία λέξεων π.χ. «Πες μου ποια ζώα είδες στο ζωολογικό κήπο;» Απάντηση « Είδα έναν ελέφαντα, και αυτό το ψηλό με το μακρύ λαιμό..κλπ

 

Ας αναλογιστούμε πόσο σημαντικές είναι οι λέξεις για την επικοινωνία μας (στον προφορικό και γραπτό λόγο). Είναι εκείνες που μπορούν να μεταδώσουν σωστό ή λανθασμένο μήνυμα στο συνομιλητή μας, που μπορούν να αποδώσουν το κατάλληλο συναίσθημα, που συμβάλλουν στη διατήρηση μιας συζήτησης και που δίνουν σημασία στις σκέψεις μας.

 
Παρακάτω παρατίθενται μερικά παραδείγματα παιδιών με δυσκολία ανάκλησης λέξεων:

 

Παράδειγμα 1
-«Τι χρώμα έχει το μήλο;»
-«Κίτρινο, όχι μπλε , είναι μπλε!» Ναταλία, 5,5 ετών
Η Ναταλία παρήγαγε μία λάθος λέξη που είναι όμοια σημασιολογικά, με τη σωστή λέξη.

 

Παράδειγμα 2
-«Είναι στο….πως το λένε……», Δημήτρης, Γ Δημοτικού
Ο Δημήτρης δεν κατάφερε να ανακαλέσει τη λέξη.

 

Παράδειγμα 3
-«Ήρθαν πολλά περίπτερα στο μπαλκόνι μου», Θωμάς, Α’ Δημοτικού
Ο Θωμάς χρησιμοποίησε τη λέξη «περίπτερα» αντί για «περιστέρια». Αντικατέστησε δηλαδή τη λέξη στόχο, με μία άλλη που είναι όμοια φωνολογικά.

 

Οι δυσκολίες ανάκλησης λέξεων συναντώνται και σε ενήλικες και σε παιδιά και είναι απαραίτητο να αξιολογηθούν από Λογοθεραπευτή, ο οποίος θα χορηγήσει τις κατάλληλες δοκιμασίες, ώστε να διαγνωστούν τα αίτια της δυσκολίας αυτής. Η συμπτωματολογία, θα ορίσει και το κατάλληλο πρόγραμμα που θα ενισχύσει τις δεξιότητες που απαιτούνται για την ανάκληση λέξεων.

 

 

Πηγές:
asha.org
wordfinding.com
http://logotherapeia-ioannina.blogspot.gr/2013/06/blog-post_8.html.